Co to jest wędzidełko języka?
„Wędzidełko języka jest miękkim tworem włóknistym, pokrytym błoną śluzową. Łączy w linii pośrodkowej dolną powierzchnię języka z dnem jamy ustnej. Prawidłowo rozwinięte umożliwia swobodne docieranie języka w każde miejsce jamy ustnej, natomiast zbyt krótkie ogranicza jego ruchy” (E.M. Skorek).
Skrócone wędzidełko jest objawem nietypowego embriologicznego tworzenia języka, przyczynia się do zahamowania ruchu i funkcji w pozostałym okresie ciąży (M.Emanuel). Mechanizm dziedziczenia jest autosomalny dominujący – nie u każdego pokolenia i osobnika będzie występowało skrócenie. W badaniach udowodniono, że to gen TBX22 jeśli jest aktywny, to skrócenie wędzidełka jest o podłożu genetycznym.
Jakie mogą być konsekwencje skróconego wędzidełka?
Najczęściej spotykane konsekwencje skróconego wędzidełka języka to m.in.:
– ograniczenie ruchomości języka,
– nieprawidłowe oddychanie,
– problemy ze ssaniem (ograniczenie ruchomości języka obniża efektywność ssania i może powodować zaburzenia koordynacji ssania i połykania pokarmu), wypracowanie nieprawidłowych wzorców ssania,
– problemy trawienne,
– ograniczenie rozwoju szczęki,
– częste wybudzanie się ze snu, powodując zmęczenie,
– moczenie nocne,
– nieprawidłowa artykulacja,
– powiększone migdały,
– infekcje ucha,
– uniemożliwienie zachowania higieny jamy ustnej,
– nieprawidłowa funkcja połykania i żucia,
– nieprawidłowe ustawienie żuchwy,
– w następstwie nieprawidłowego układania się masy języka nadmierne ślinienie,
– rozwój chorób przyzębia,
– wady zgryzu,
– wady wymowy,
– lordoza odcinka szyjnego,
– bezdechy,
– bóle kręgosłupa, bóle głowy,
– inne…
Nie powoduje natomiast, że dziecko nie będzie mówiło! Mówi się o opóźnieniach w mowie. Zdecydowanie skrócone wędzidełko może wpłynąć na jakość wymowy, ale nie musi.
Objawy nieprawidłowości podczas karmienia, które m.in. można zaobserwować:
– problem z przystawieniem dziecka do piersi lub silny ból podczas przystawiania,
– wyślizgiwanie się brodawki podczas prób przystawiania,
– pobudzenie przy piersi i pomiędzy karmieniami,
– popękane, krwawiące, posiniaczone brodawki, tworzenie się pęcherzy lub zniekształcone, spłaszczone/ zmacerowane brodawki po karmieniu,
– dźwięki klikania, cmokania,
– zasypianie w czasie prób karmienia,
– małe lub nieprawidłowe opróżnianie piersi,
– dziecko żuje lub zagryza brodawkę podczas karmienia,
– objawy refluksu/cofania się pokarmu,
– słaby przyrost wagi/ zbyt duży przyrost wagi,
– objawy kolki, gazy,
– zapalnie lub infekcje piersi.
Jeżeli, którekolwiek z objawów ma miejsce, warto skonsultować się z logopedą.
Czy wędzidełko języka się rozciąga?
Niekiedy można trafić na opinię, że wędzidełko języka da się rozciągnąć. Z definicji wynika, że zawiera komórki kolagenowe typu I pod wpływem „rozciągania” może wydłużyć się tylko o 3% swej długości, po czym wraca do pierwotnego stanu, czyli wędzidełka nie da się rozciągnąć! W terapii logopedycznej należy śmiało stwierdzić, że uzyskane rezultaty ćwiczeń są podłożem usprawnienia mięśni niżeli rozciągnięcie wędzidełka językowego.
Kiedy i czy podcinać wędzidełko języka?
Tematem warto się zająć najszybciej jak to możliwe, aby stworzyć dziecku możliwość budowania ekonomicznych wzorców pokarmowych, fizjologicznych, a w późniejszym okresie także artykulacyjnych. Należy również pamiętać, że nie każde dziecko (nawet po urodzeniu) będzie gotowe na zabieg podcięcia. Logopedzi przygotowują dzieci do podcięcia wędzidełek oraz również otaczają je opieką pozabiegową. Podstawą jest badanie logopedyczne.
Diagnoza – do kogo się zgłosić?
Decyzję funkcjonalną podejmuje logopeda, niezbędne jest również skonsultowanie dziecka z fizjoterapeutą, osteopatą. Logopeda ocenia przede wszystkim funkcje, na które wpływa budowa oraz ruchomość języka i wędzidełka oraz to czy i w jakim stopniu skrócone wędzidełko będzie mogło mieć wpływ na prawidłowy rozwój.
Jakie są rodzaje zabiegu?
W zależności od typu struktury u danego pacjenta możemy wyróżnić:
1. Frenotomię lub Frenulotomię czyli proste przecięcie,
2. Frenektomię lub Frenulektomię, czyli całkowite wycięcie,
3. Frenuloplastykę, czyli plastyka wędzidełka.
Wybór postępowania należy do osoby wykonującej zabieg. Może to być chirurg, stomatolog, laryngolog lub inny lekarz specjalizujący się w podcinaniu wędzidełek.
Jak wygląda zabieg?
Noworodkom zdarza się wykonywać zabieg bez znieczulenia, w przypadku niemowląt stosuje się zazwyczaj znieczulenie miejscowe, u dzieci starszych znieczulenie powierzchniowe z nasiękowym, a sama procedura zwykle trwa kilka minut. Po ustąpieniu znieczulenia w miejscu podcięcia, mały pacjent może odczuwać ból nawet do 3. dni. Samo cięcie może być wykonane różnymi narzędziami, zależy to od metody jaką posługuje się dana osoba wykonująca zabieg.
Co dalej?
W przypadku bardzo małych dzieci, które nie są jeszcze w stanie samodzielne ćwiczyć, logopeda oraz rodzic przeszkolony przez logopedę wykonuje ćwiczenia bierne (pielęgnują ranę), które mają na celu zapobieganie powstawaniu zrostów, a następnie wypracowują prawidłowe funkcje. Zawsze wymagana jest opieka przed i pozabiegowa!
Im wcześniej zostanie wykonany zabieg podcięcia wędzidełka językowego, tym większe są szanse na prawidłowy rozwój twarzoczaszki oraz funkcji języka, a co za tym idzie uniknięcie szeregu nieprawidłowości rozwojowych.
