Układ słuchowy warunkuje wykształcenie mowy werbalnej i umożliwia społeczne porozumiewanie się. Dzieci, które przychodzą na świat z uszkodzonym narządem słuchu nie reagują na głos swojej mamy oraz innych najbliższych, mają również problemy z odbiorem większości wrażeń dźwiękowych. Ponadto dziecko napotyka trudności związane z kształtowaniem pojęć. W związku z powyższym dzieci, które mają problemy ze słuchem mają trudności z samodzielnym opanowaniem mowy ustnej, ponieważ przez niemożność odbioru poszczególnych dźwięków, nie uczą się mówić.
Narząd słuchu kształtuje się dosyć wcześnie, jest zmysłem rozwiniętym najlepiej w trzech pierwszych miesiącach. Reakcje płodu na bodźce rozpoczynają się między czwartym, a piątym miesiącem życia płodowego. Zaobserwowano również, że dziecko reaguje na dźwięk ludzkiej mowy jeszcze w łonie matki, w szczególności rozpoznając jej głos. Dzięki temu dziecko jest w stanie przyswoić cechy prozodyczne (m.in. akcent, intonacja) języka jeszcze przed jego narodzeniem. Poza tym badania wykazują, że aktywność ruchowa dziecka zmniejsza się, gdy pojawiają się niskie dźwięki, a zwiększa i przyspiesza jego aktywność, gdy pojawią się dźwięki wysokie. Kobiety w 6 miesiącu ciąży nie powinny przebywać w hałasie osiągającym powyżej 85 decybeli, ponieważ dziecko w tym okresie jest wyjątkowo wrażliwe na hałas. Słuchanie w życiu płodowym tonów serca matki daje poczucie bezpieczeństwa, zmniejsza trudności z oddychaniem, snem, jedzeniem oraz powoduje mniejszą podatność na choroby. Dziecko w łonie matki słyszy jej głos, dźwięki dochodzące z jej otoczenia. Dzięki temu tuż po urodzeniu mimo, iż dźwięk różni się od tego, które słyszało dziecko w okresie życia płodowego, rytm oraz melodia się nie zmienia, dzięki czemu dziecko łatwiej rozpoznaje głos matki, zanim nauczy się rozpoznawać głos ojca.
Jeżeli rodzic dostrzeże, że noworodek nie budzi się na dźwięk trzaśnięcia drzwiami lub na dźwięk klaśnięcia oraz między szóstym, a dwunastym miesiącem życia nie reaguje obróceniem głowy w kierunku głosu mamy lub innych znanych mu dźwięków to można domniemywać uszkodzenie słuchu. Zmysł słuchu jest przygotowany do pracy zaraz po urodzeniu. Krytycznym okresem dla procesu percepcji słuchowej są pierwsze sześć miesięcy życia dziecka, a owa percepcja jest niezbędna do rozwoju, dlatego prawidłowo wykształcona funkcja słuchowa jest warunkiem prawidłowego rozwoju mowy. Im później zostaną zdiagnozowane problemy ze słuchem, tym później zostanie rozpoczęta terapia.