Czym są odruchy?
Pierwsze dwa miesiące życia dziecka odwzorowują wszystko to czego się nauczyło w życiu płodowym. To swojego rodzaju kontynuacja życia płodowego. Po urodzeniu dziecko jest wyposażone w zachowania. Umożliwiają mu instynktownie reagować na bodźce zewnętrzne, które na początku są dla niego czymś obcym. Te automatyczne odruchy determinują przetrwanie oraz sygnalizują, że układ nerwowy malucha rozwija się i dojrzewa.
Jakie są odruchy noworodków?
Każde z odruchów ma swoją cegiełkę w procesie rozwoju mowy. Ze względu na ilość odruchów wymienię tylko te, które bezpośrednio związane są z karmieniem, czyli:
– szukania,
– ssania,
– połykania,
– wymiotny,
– kąsania,
– żucia.
Odruch szukania
W pierwotnej wersji służył do poszukiwania źródła pokarmu. Zaspokajanie potrzeb pokarmowych, przetrwanie, poczucie orientacji w przestrzeni oraz wspieranie rozwoju procesów poznawczych to cechy charakterystyczne tego odruchu. Oprócz usprawniania funkcji jedzenia, pełni również rolę w przygotowaniu do gaworzenia, a następnie mowy.
Odruch ssania
Zaspokaja podstawowe potrzeby pokarmowe, fizyczne przeżycie, a nawet przedłużenie życia, eliminuje stres, zapewnia poczucie bezpieczeństwa i zdolność komunikowania z ludźmi i światem. W przypadku niezintegrowania odruch hamuje rozwój kolejnych odruchów związanych ze spożywaniem pokarmów, tłumi informacje dotyczącą głodu, a nawet sprawia, że dziecku ciągle czegoś brakuje, m.in. komunikacji.
Odruch połykania
Ma funkcję regulującą procesy ssania, żucia oraz nasycenia, czyli zaspokojenia podstawowych potrzeb pokarmowych oraz dzięki procesom trawiennym fizyczne przetrwanie. Ten odruch funkcjonuje przez całe życie człowieka. Właściwie dobrana technika jest podłożem odpowiedniego rozwoju mowy, zwłaszcza artykulacji.
Odruch wymiotny
Gwarantuje reakcję obronną organizmu. Gdy działa nieprawidłowo, nie można zaobserwować odruchu ssania i przełykania, występuje zaburzone oddychanie oraz inne nieprawidłowości.
Odruch kąsania
Przygotowuje do odgryzania oraz żucia pokarmów. Odruch kąsania jest pomocny w dojrzewaniu narządu mowy, a w następstwie artykułowaniu głosek.
Odruch żucia
Ważny jest ze względu na umiejętność jedzenia, zamykania ust, wspomaga rozwój zębów oraz szczęk, a także ma wpływ na artykulację.
Dlaczego odruchy bezwarunkowe niemowlęcia są takie ważne w rozwoju mowy?
Mowa należy do czynności, w której sprawność ruchowa (motoryka) ulega integracji. W aspekcie rozwoju mowy najważniejsza jest pierwotna motoryka ustno – twarzowa. Od niemowlęctwa ma ona wpływ na tworzenie się umiejętności mowy oraz komunikacji, w związku z czym istotne jest zgodne funkcjonowanie oraz właściwa integracja opisanych odruchów i ich reakcji.
